Μια βροχερή και κρύα μέρα του Φεβρουαρίου του 2020 ξεκίνησα μαζί με μια φίλη (που με είχε καλέσει να πάμε και υποτίθεται ήξερε τη διεύθυνση για το μικρό θεατράκι Vault) στην περιοχή του Κεραμεικού στο κέντρο της Αθήνας. Το βρήκαμε τελικά και περιμέναμε απ' έξω μέχρι να ανοίξουν οι πόρτες για να πάμε στον β' όροφο όπου θα παρουσιαζόταν το έργο «Φελίτσε και Λίλυ» μια παράσταση φτιαγμένη από γυναίκες, πάνω σε ένα κείμενο γραμμένο στα ελληνικά από την Ελένη Καρασαββίδου και το οποίο με τη σειρά του βασίζεται στο βιβλίο που η Λίλυ προς το τέλος της ζωής της υπαγόρευσε σε μία συγγραφέα.
Και τα δύο αυτά κείμενα διηγούνται την αληθινή ιστορία του έρωτα μεταξύ δύο πολύ διαφορετικών μεταξύ τους γυναικών στην ναζιστική Γερμανία καθώς ο πόλεμος έβαινε προς το τέλος του. Είναι η ιστορία της Λίλυ, μιας αφελούς γερμανίδας μητέρας και συζύγου ενός ναζί στρατιωτικού και της Φελίτσε, μιας ιδιόρρυθμης Εβραίας η οποία αντιμετωπίζει θαρραλέα και αποδιώχνει τον φόβο της κατάδοσης και του επικείμενου θανάτου της. Είχα διαβάσει τα απομνημονεύματα της Λίλυ και είχα δει το κινηματογραφικό έργο «Aimée and Jaguar» πολλά πολλά χρόνια πριν, σε κάποιο από τα φεστιβάλ γυναικείου κινηματογράφου, δεν θυμάμαι αν ήταν στη Φλωρεντία, στο Κρετέιγ (Παρίσι) ή ίσως στο Λονδίνο, θυμόμουν μόνο ότι ανήκε σε κείνες τις κλασικές ιστορίες που είχα αφομοιώσει τόσο σαν σκέψη όσο και σαν συναίσθημα.
Ήμουν περίεργη να δω αυτή την ελληνική εκδοχή του έργου σε μια αποκλειστικά γυναικεία δημιουργία, στο κουκλίστικο θεατράκι σε απόσταση αναπνοής από την Ακρόπολη, στην καρδιά μιας περιοχής της Αθήνας με απομεινάρια από τα σπίτια με κόκκινα φανάρια, όπου τώρα αφθονούν καφέ και ταβέρνες.
Δεν είχα μεγάλες προσδοκίες καθώς δεν περίμενα καθόλου ότι θα προσέθεταν κάτι καινούργιο σε αυτή την κλασική Σαιξπηρική σχεδόν ιστορία απόλυτου έρωτα και αφοσίωσης, πέρα από την τραγικότητα της ιστορικής συγκυρίας και των αποκλεισμών που επέβαλλαν η φυλή και το φύλο. Από τα πρώτα κιόλας λεπτά της σκηνοθεσίας της Κατερίνας Πολυχρονοπούλου, είδα με χαρά να διαψεύδεται η μπλαζέ και κυνική στάση με την οποία είχα έρθει να δω το έργο.
Η αόρατη αυλαία ανοίγει και έχουμε μπροστά μας την γριά Λίλυ (με τη συγκινητική ηθοποιΐα της νεαρής και εμφανώς εγκύου ηθοποιού Δήμητρας Σύρου) η οποία ανατρέχει στις γλυκόπικρες μνήμες από τα νιάτα της και σ' εκείνο το γεγονός που φαινόταν πέρα από κάθε φαντασία για μια σύζυγο στρατιωτικού Ναζί και μητέρα όπως αυτή υπήρξε: την γνωριμία της, δηλαδή, με την Φελίτσε, μια καλλιεργημένη και σφύζουσα από ζωντάνια γυναίκα, την οποία θα ερωτευτεί παράφορα και επίσης αργότερα θα ανακαλύψει ότι είναι Εβραία.
Εξαιρετική σύλληψη να τοποθετηθούν στη σκηνή δύο πρόσωπα ως Λίλυ, εκ των οποίων η ηλικιωμένη ανοίγει τη σκηνή με την αναπόλησή της και η νέα (η ντελικάτη Δήμητρα Βαμβακάρη) που δεν υπάρχει πλέον, καθώς και το ενσαρκωμένο και εκρηκτικό φάντασμα της Φελίτσε (στην θαυμάσια πολυεπίπεδη ηθοποιΐα της Έλενας Τυρέα) που μοιραία πέθανε στον πόλεμο.
Τρεις γυναίκες ηθοποιοί που εναρμονίζονται σαν ένα σώμα που δίνει ζωή στην τραγική ιστορία αγάπης ανάμεσα στις δύο τόσο ανόμοιες ερωμένες, μια εμπειρία τόσο πυκνή ως βίωμα ώστε να παραμείνει καθοριστική για την ύπαρξη της Λίλυ, να γίνει μια ιστόρηση που την αφηγήθηκε άλλοτε μπροστά σε μια κάμερα και άλλοτε απλώς προφορικά, και η οποία έγινε ντοκιμαντέρ, έγινε μια κλασική ταινία έρωτα με τον τίτλο «Aimée and Jaguar», ένα βιβλίο απομνημονευμάτων, και όλα αυτά αφιερωμένα στον έρωτα μιας ολόκληρης ζωής, την Φελίτσε. Εκτός από αυτά, έγινε για όλες εμάς που γνωρίζαμε αυτή την ιστορία, μια νοσταλγική ανάμνηση, μια νοσταλγική κραυγή που ακούγεται ακόμα μέσα στην πολυάσχολη και παρ'όλα αυτά τόσο γεμάτη από πρόσωπα ζωή μας.
Το είπα και θα το ξαναπώ, αυτό το έργο είναι ένα «Ρωμαία και Ιουλιέττα» μέσα στη ναζιστική εποχή όπου το αδύνατο να συμβεί παρουσιαζεται με την μορφή του φύλου (δύο γυναίκες) και της φυλής (μία ελεύθερη γερμανίδα και μία υπό καταδίωξη εβραία), δυο απαγορευμένες να συνυπάρξουν μορφές τόσο ιδιωτικά όσο και κοινωνικά στο δεδομένο ιστορικό πλαίσιο.
Η μινιμαλιστική αλλά και έντονα ιμπρεσιονιστική ηθοποιΐα των τριών ηθοποιών ενισχύθηκε και επαυξήθηκε από τις υπόλοιπες συντελέστριες της παράστασης, τον φωτισμό (υποβλητικός και έντονος, για τη δημιουργία σκιών και έκστασης), την χορογραφία (αυτή η σαρκική ιστορία πόθου και έρωτα δεν γίνεται ποτέ κοινότοπη ή χυδαία), την μουσική (νοσταλγική, πονεμένη ή και χαρούμενη όπου ταιριάζει), τα κοστούμια (Αγγελίνα Παγώνη), τα θεατρικά δραματικά στοιχεία (γράμματα, ιστορικά αντικείμενα, παλιωμένες φωτογραφίες), συμπράττουν όλα θαυμάσια στο να δώσουν ζωή σε δύο φαντάσματα που δείχνουν να είναι πιο ζωντανά από εμάς τις ίδιες που τα παρακολουθούμε με κομμένη την ανάσα στην μιάμιση ώρα που διαρκεί το έργο.
Μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση αυτή η οργανική συνεργασία από την οποία απουσίαζε η οποιαδήποτε προσωπική ματαιοδοξία και η οποία είχε τεθεί στην υπηρεσία της δραματικής αλήθειας, προσφέροντας στο κοινό μια ολοζώντανη, συγκινητική εμπειρία γεμάτη από ζωτική ένταση και σφυγμο.
Σχετικά με το περιεχόμενο, εκείνο που μου άρεσε πάνω απ' όλα σε αυτή την ερμηνεία του κλασικού ερωτικού θέματος ήταν το γεγονός ότι δεν επιδίωξε εμφατικά να διαφημίσει ή να υπερασπιστεί την ομοφυλοφιλία, αλλά την προσέγγιζε με φυσικό τρόπο όπως κάνει η ζωή για όλες μας.
Κάτι ακόμα που εκτίμησα είναι ο τρόπος που προσέγγισαν τον έρωτα· εδώ ο έρωτας θεωρείται ως μια ζωτική δύναμη που κερδίζει τα πάντα και λάμπει μέ το δικό του φως μεταμορφώνοντάς τα όλα στο πέρασμά του, υπερβαίνοντας τον χρόνο, υπερβαίνοντας τον θάνατο, την Ιστορία, την προπαγάνδα κάθε είδους, καθώς ο έρωτας γίνεται ένα είδος μεταφυσικού κριτηρίου αλήθειας και κάθε ηθικής αξίας. Ο έρωτας (αγάπη) ως μια μεταφυσική γεννήτρια δύναμης που ανάβει την δάδα σε κάθε τι αληθινό, δίκαιο, ωραίο.
Ουτοπία, θα μου πείτε ;
Προτιμώ την ανθρωπιστική, ερωτική ουτοπία της Λίλυ και Φελίτσε, από την μονόχνοτη, σολιψιστική, καταστροφική δυστοπία σας, που ήρθε τώρα και ο COVID19 να υπογραμμίσει.
Ένα μεγάλο μπράβο σε όλη τη θεατρική ομάδα και ένα δυνατό κάλεσμα προς τα ευρωπαϊκά θέατρα και φεστιβάλ που πιθανόν θα ενδιαφερόντουσαν να τις καλέσουν. Είναι πρόθυμες και μπορούν να ανταποκριθούν!
Ζήτω η Τέχνη και Ζήτω ο Έρωτας!
Και... ΣΑΣ ευχαριστώ
© Χάρις Μεταξά, Σομόν συρ Γιον 3.4.2020
Ελληνική απόδοση από τα Αγγλικά από την Νίκη Σταυριδη
http://harismetaxawritingart.blogspot.com/2020/04/felice-and-lilly-play-by-greek-director.html
https://www.youtube.com/watch?v=StaA-A-rJH0
FELICE AND LILLY PLAY BY GREEK DIRECTOR KATERINA POLYHRONOPOULOU AND COMPANY
No comments:
Post a Comment